Data powstania: 17.02.2012

Panel Między rynkiem a dogmatem.

Przyszłość cenzury – konferencja towarzysząca wystawie Goshka Macuga. Bez tytułu.

Konferencja jest próbą przyjrzenia się funkcjonowaniu cenzury w sztuce współczesnej, jak również rozpoznania, na czym polega zjawisko cenzury w dzisiejszych czasach. Chcielibyśmy odejść od kwestii związanych z cenzurowaniem treści w kontekście światopoglądowo-religijnym, a zająć się problemami, które współcześnie mogą okazać się podstawą cenzury. Z założenia odchodzimy również od analizy słynnych przypadków ataków na sztukę po 1989 w Polsce, wychodząc raczej od pytania, jaki kształt przyjmuje cenzura obecnie i jaką formę może przybrać w przyszłości.

Konferencja podzielona będzie na dwie części: w pierwszej poruszone zostaną m.in. zagadnienia związane z teoriami cenzury, jej uwarunkowaniami prawno-instytucjonalnymi, działaniami wobec cenzury oraz problem strategii cenzury w sztuce najnowszej. Część druga będzie zmierzać do podsumowania i wyciągnięcia wniosków z wybranych doświadczeń kontaktu z cenzurą – wezmą w niej udział teoretycy sztuki, ale również artyści. Poruszone zostanie również zagadnienie cenzury w internecie w kontekście sztuk wizualnych.

Zależy nam na tym, by wyjść poza wyłącznie liberalne rozumienie cenzury i wskazać jej inne konteksty teoretyczne – w tym takie jak socjologia Pierre’a Bourdieu, teoria queer Judith Butler, filozofia estetyki Jacques’a Rancière’a czy dekonstrukcja Jacques’a Derridy. W związku z tym część teoretyczna sesji skupi się na tych różnych paradygmatach rozumienia cenzury.

Z kolei w pozostałych panelach chcielibyśmy zająć się szeroko rozumianym doświadczeniem cenzury w późnym kapitalizmie oraz jej przyszłością – mamy bowiem wrażenie, że pewien etap strategii cenzury dobiega właśnie końca, czego dowodzi nikły już odzew na takie wydarzenia, jak protest wobec wystawy Katarzyny Kozyry w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Pojawiły się też nowe formy działania, które być może staną się elementem cenzury bądź mogą stanowić formę ograniczania wolności w kulturze. Należy do nich na przykład prawo autorskie czy ochrona wizerunku. Egzekwowanie tych praw w pewnych sytuacjach może stać się przyczyną kontrowersji. Interesuje nas analiza przypadków cenzury, ale również strategii referowania ich w mediach, jak też rozmaite formy przeciwdziałania ograniczeniom wolności twórczej, podejmowane przez grupy i organizacje, a także osoby indywidualne. Zależy nam na tym, by w dyskusjach pojawiły się nie tylko opisy konkretnych przypadków, ale również pomysły i strategie działania.

Interesuje nas również przyszłość cenzury – bo zdajemy sobie sprawę, że w społeczeństwach kontroli i troski władzy o życie obywateli i obywatelek nie brakuje okazji, by ponownie wyznaczać przestrzenie kultury i przeformułowywać ich zasady. Oczekujemy w związku z tym pionierskich wizji przyszłości „cenzury bez cenzora” oraz strategii oporu, które może ona przynieść. Bowiem, jak zauważył Michel Foucault, zawsze tam, gdzie jest kontrola, pojawia się też opór.

Konferencja przygotowywana przez Zachętę – Narodową Galerię Sztuki we współpracy z dr Ewą Majewską (Instytut Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego)